Czy w postępowaniu karnym pokrzywdzony można uzyskać naprawienie szkody wyrządzonej przestępstwem?

Niekoniecznie postępowanie cywilne.

Pokrzywdzony może dochodzić naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem na dwa sposoby. Po pierwsze, może wytoczyć powództwo przeciwko sprawcy przestępstwa i dochodzić należnego mu odszkodowania i/lub zadośćuczynienia w postępowaniu cywilnym. Równie dobrze jednak pokrzywdzony może złożyć wniosek o naprawienie szkody wyrządzonej przestępstwem już w toku postępowania karnego.

Kiedy sąd karny orzeka obowiązek naprawienia szkody ?

Osobom, które zwracają się o poradę prawną w związku ze szkodą doznaną wskutek popełnienia przestępstwa zwracam uwagę na treść art. 46 K.K. Zgodnie z tym przepisem sąd, uznając oskarżonego za winnego zarzucanego mu przestępstwa, może- a na wniosek pokrzywdzonego musi- orzec obowiązek naprawienia w całości lub w części wyrządzonej szkody, lub zadośćuczynienie za doznaną przez pokrzywdzonego krzywdę. Jeżeli natomiast orzeczenie obowiązku naprawienia szkody lub zapłaty zadośćuczynienia jest znacznie utrudnione- np. z uwagi na fakt, iż nie ujawniły się jeszcze wszystkie negatywne skutki popełnionego przestępstwa- sąd karny może w miejsce odszkodowania lub zadośćuczynienia orzec na rzecz pokrzywdzonego nawiązkę w kwocie do 200.000,00 zł. Jeżeli w wyniku popełnionego przestępstwa bezpośredni pokrzywdzony zmarł, sąd może natomiast orzec nawiązkę na rzecz jego osoby najbliższej, której sytuacja życiowa wskutek śmierci pokrzywdzonego uległa znacznemu pogorszeniu.

Pokrzywdzony nie może być bezczynny.

Osobom pokrzywdzonym popełnieniem przestępstwa, które zwracają się o pomoc w tego typu sprawach do mojej kancelarii adwokackiej zawszę tłumaczę, iż podstawowym warunkiem uzyskania naprawienia wyrządzonej szkody w postępowaniu karnym jest wcześniejsze skazanie oskarżonego za zarzucane mu przestępstwo. Dlatego też wskazane jest, aby pokrzywdzony brał aktywny udział w postepowaniu karnym jako oskarżyciel posiłkowy wykazując fakt popełnienia przestępstwa na jego szkodę oraz rozmiaru doznanej wskutek tego szkody (dokumentacja medyczna, koszty poniesione z tytułu leczenia i terapii, wartość zniszczonych rzeczy, itd.). Wreszcie podstawowym zadaniem pokrzywdzonego lub występującego w jego imieniu adwokata powinno być złożenie wniosku o orzeczenie obowiązku naprawienia szkody do momentu zamknięcia rozprawy przez sąd karny.

Dlaczego dochodzenie naprawienia szkody w postępowaniu karnym jest lepszym rozwiązaniem niż wytaczanie osobnego powództwa cywilnego ?

Klientów mojej kancelarii adwokackiej zachęcam, aby wszelkich roszczeń wynikających z popełnienia przestępstwa dochodzili w ramach sprawy karnej. Wynika to z kilku powodów. Po pierwsze, zgłoszenie takiego roszczenia nie wiąże się z żadną opłatą, w przeciwieństwie do sprawy cywilnej, w której w zależności od wartości roszczenia, należy uiścić opłatę od pozwy. Po drugie, pokrzywdzony nie ponosi żadnych opłat związanych z prowadzonym postępowaniem dowodowym, w przeciwieństwie do postępowania cywilnego, gdzie to powód musiałby płacić np. za opinię biegłego. Tymczasem w postępowaniu karnym, w większości przypadków okoliczności istotne dla wykazania roszczenia pokrzywdzonego jak np. wartość zniszczonej rzeczy, zakres doznanych obrażeń ciała i ich wpływ na stan zdrowia pokrzywdzonego (a więc okoliczności wymagające opinii biegłego), są przedmiotem dowodów przeprowadzonych w postępowaniu przygotowawczym lub przez sąd karny w toku rozprawy. I wreszcie po trzecie, orzeczenie obowiązku naprawienia szkody w postępowaniu karnym nie pozbawia pokrzywdzonego możliwości dochodzenia niezaspokojonej części roszczenia na drodze postępowania cywilnego w którym zakres prowadzonego postępowania dowodowego dotyczył będzie przede wszystkim rozmiaru doznanej szkody, nie zaś kwestii czy do jej wyrządzenia w ogóle doszło.

Autorem wpisu jest adwokat Wojciech Nowak, prowadzący Kancelarię Adwokacką w Bielsku-Białej.