Czym jest zadatek i jakie konsekwencje się z nim wiążą ?
Zadatek jest pojęciem powszechnie funkcjonującym w obrocie prawnym. Instynktownie utożsamiamy go z kwota przekazywaną sprzedającemu w związku z zawarciem umowy, podlegającą zaliczeniu na poczet ostatecznej ceny. Czy takie rozumienie zachowku jest prawidłowe i jakie konsekwencji dla obu stron umowy niesie wprowadzenie do umowy tej instytucji ?
Czym jest zadatek ?
Zadatek jest instytucją prawa cywilnego mającą na celu zabezpieczyć wykonanie umowy. Co do zasady zadatek przybiera formę pieniężną- jest to kwota wpłacana przez jedną ze stron umowy na rzecz drugiej przy zawarciu umowy. Jako adwokat z zadatkiem spotykam się najczęściej przy umowach przedwstępnych sprzedaży nieruchomości, gdzie jest on płacony przez kupującego na rzecz sprzedawcy. Co przy tym istotne, w wypadku wykonania umowy zadatek podlega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go wpłaciła.
Zachowek- konsekwencje jego zastrzeżenia w umowie.
Na samym wstępie napisałem, że zadatek ma na celu zabezpieczyć wykonanie umowy. Pora wyjaśnić więc w jaki sposób się to dzieje. Mianowicie, zastrzeżenie zadatku w umowie- jeżeli sama umowa nic innego nie przewiduje- ma ten skutek, że w wypadku niewykonania umowy przez jedną ze stron druga może bez wyznaczenia terminu dodatkowego odstąpić od umowy i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.
Inaczej mówiąc: jeżeli druga strona uchyla się od wykonania umowy, to mogę nie tylko odstąpić od umowy ale również zatrzymać wpłacony przez drugą stronę zadatek, a jeżeli sam go dałem- mogę dochodzić nie tylko zwrotu tego co wpłaciłem ale dwukrotności tego co sam wpłaciłem.
Jak widać zachowek jest więc skutecznym środkiem dyscyplinującym obie strony umowy do jej należytego wykonania. Z tego też względu jako adwokat, sporządzając umowy na rzecz klientów mojej kancelarii adwokackiej, zachęcam, aby w umowie znalazło się takie właśnie postanowienie.
Kiedy zadatek nie zadziała ?
Wprowadzając do umowy instytucję zadatku wskazuję klientom mojej kancelarii adwokackiej również sytuacje kiedy zadatek nie zadziała tj. nie będzie rodził prawa do odstąpienia od umowy ani prawa do zatrzymania zadatku/dochodzenia sumy dwukrotnie wyższej.
Ma to miejsce w trzech sytuacjach:
- gdy dojdzie do rozwiązania umowy za porozumieniem stron;
- gdy niewykonanie umowy jest skutkiem okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności, albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony;
- gdy odstąpienie od umowy jest skuteczne ex tunc, co oznacza, że umowa traci byt prawny z mocą wsteczną od chwili jej zawarcia.
Zadatek a zaliczka.
Jako adwokat czasami spotykam się z pytaniem czym się różni zadatek od zaliczki. Obie te instytucje mają cechę wspólną- jest to kwota pieniężna wpłacana na poczet uzgodnionej ceny. Różnica sprowadza się jednak do ich skutków w razie niewykonania umowy. Zastrzeżenie w umowie zaliczki nie daje bowiem żadnej ze stron podstaw do odstąpienia od umowy, a sama zaliczka podlega w takiej sytuacji zwrotowi na rzecz osoby, która ją wpłaciła.
Dochodzenie zobowiązań z umów w Bielsku-Białej.
Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani zasięgnięciem porady prawnej w sprawie dotyczącej roszczeń wynikających z umów lub też chcielibyście Państwo powierzyć prowadzenie takiej sprawy w Bielsku-Białej lub okolicy zapraszam do kontaktu. Wszelkie dane kontaktowe znajdziecie Państwo na mojej stronie internetowej. Zapraszam również do zapoznania się z innymi wpisami na moim blogu. W celu zapoznania się z warunkami finansowymi prowadzenia sprawy zapraszam do zakładki cennik.
Autorem niniejszego wpisu jest adwokat Wojciech Nowak prowadzący kancelarię adwokacką w Bielsku-Białej.