Niegodność alimentacji. Kiedy pełnoletnie dziecko może uchylić się od obowiązku płacenia alimentów na rzecz rodzica?

W okresie kiedy dziecko nie może jeszcze samodzielnie się utrzymać każdy z rodziców ma obowiązek przyczyniać się do jego utrzymania albo poprzez osobiste starania albo poprzez zapłatę alimentów. Z drugiej strony również rodzice na starość mają prawo oczekiwać od dzieci opieki i pomocy, a gdy jej nie będzie- dochodzić od nich alimentów. Czy jednak w każdej sytuacji dzieci mają obowiązek płacić alimenty na rzecz rodziców?

Obowiązek alimentacyjny dzieci względem rodziców.

Zgodnie z art. 128 KRiO „Obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo”. Jak wyjaśniam klientom mojej kancelarii adwokackiej przepis ten oznacza, że obowiązek alimentacyjny może powstać w kręgu najbliższej rodziny, w różnych konfiguracjach. Przepis ten daje podstawę do domagania się alimentów przez rodziców a nawet dziadków od zstępnych- dzieci i wnuków.

Jako adwokat chcę w tym miejscu wyjaśnić, iż rodzic może wystąpić z roszczeniem o alimenty w stosunku do swoich dzieci jeżeli znajduje się w niedostatku. Taka sytuacja ma miejsce wówczas gdy rodzic nie jest we własnym zakresie (przy pomocy uzyskiwanego wynagrodzenia, renty, emerytury) zaspokoić swoich podstawowych potrzeb życiowych. Co przy tym istotne stan niedostatku nie może być zawiniony przez rodzica, a więc nie może wynikać z uzależnień do alkoholu, narkotyków, czy wybranych przez daną osobę postaw życiowych (np. niepodejmowanie pracy wobec czego dana osoba nie ma emerytury).

Niegodność dziedziczenia.

Uprawnienie rodzica do wystąpienia z roszczeniem o alimenty nie oznacza jeszcze, że takie alimenty zostaną zasądzone. W zależności od tego jak układały się relacje pomiędzy rodzicem a dzieckiem od którego dochodzi on alimentów jego roszczenie może zostać uznane za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Będzie to miało miejsce wówczas gdy rodzic dochodzący alimentów nie wywiązywał się z obowiązków rodzicielskich względem swojego dziecka.

Niewywiązywanie się przez rodzica z obowiązków rodzicielskich może polegać np. na:

porzuceniu dziecka;
braku sprawowania należytej pieczy nad nim;
braku wywiązywania się z obowiązku utrzymania dziecka (niepłacenie alimentów);
popełnienie przestępstwa na szkodę dziecka;
demoralizacja dziecka.

Jak bronić się przed roszczeniem alimentacyjnym w wypadku niegodności alimentacji ?

Osoba pozwana o alimenty przez rodzica, o ile w okolicznościach faktycznych sprawy zaistniały przesłanki wskazujące na niegodność alimentacji, powinna podnieść w procesie zarzut sprzeczności roszczenia z zasadami współżycia społecznego. Osoba broniąca się przed roszczeniem alimentacyjnym będzie musiała wykazać przy pomocy dokumentów i świadków, że rodzic dochodzący alimentów nie wywiązywał się ze swoich obowiązków rodzicielskich w świetle czego zgłoszone przez niego roszczenie jest sprzeczne z powszechnie akceptowanymi normami i zasadami.

Autorem niniejszego wpisu jest adwokat Wojciech Nowak prowadzący kancelarię adwokacką w Bielsku-Białej.
Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani uzyskaniem porady prawnej w tej lub innej sprawie, zapraszam do kontaktu poprzez formularz, maila bądź telefonicznie.