Niezłożenie w terminie oświadczenia woli o odrzuceniu spadku co w takiej sytuacji radzi adwokat?

Dziedziczenie długów stanowi coraz częstszy problem.

Wykonując zawód adwokata często spotkałam się z osobami szukającymi pomocy w związku z niezłożeniem w terminie oświadczenia woli o odrzuceniu spadku. Scenariusz we wszystkich tych sprawach jest podobny- umiera jakiś bliższy lub dalszy krewny. Osoby powołane do spadku po nim nie wykazują żadnej aktywności. Po jakimś czasie- z reguły po upływie sześciomiesięcznego okresu na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku- okazuje się, że zmarły zamiast majątku zostawił długi. Innymi słowy: spadkobierca, zamiast uzyskać korzyść wskutek dziedziczenia po krewnym, będzie musiał spłacać jego zobowiązania. Wbrew pozorom do tego typu sytuacji dochodzi coraz częściej. Prowadząc kancelarię adwokacką w Bielsku-Białej, sam spotykam się z kilkoma takimi sytuacjami rocznie.

 

 

Co robić jeżeli doszło do uchybienia terminowi na odrzucenie spadku?

Jeżeli doszło już do przekroczenia terminu na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku, pierwszą rzeczą jaką należy zrobić, jest zasięgnięcie porady prawnej.
Osoby zgłaszające się do mojej kancelarii adwokackiej z takim problemem w pierwszej kolejności informuję o ich sytuacji prawnej. Jeżeli spadkodawca zmarł po 18 października 2015 r., w wypadku niezłożenia przez nich oświadczenia o odrzuceniu spadku, dziedziczą oni z dobrodziejstwem inwentarza. Jeżeli zmarł natomiast przed 18 października 2015 r., przyjęli oni spadek wprost. Na czym polega różnica? W pierwszym wypadku spadkobiercy za długi spadkowe odpowiadają do stanu czynnego spadku tj. wartości nabytego majątku spadkowego. Jest to jednak tylko ograniczenie kwotowe, ponieważ wierzyciele spadkodawcy swoje roszczenie mogą egzekwować z całego majątku spadkobiercy. Natomiast w wypadku przyjęcia spadku wprost, spadkobiercy za długi spadkowe odpowiadają bez ograniczenia, całym swoim majątkiem.

Uchylenie się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku.

Po uzyskaniu takiej informacji, kolejnym pytaniem do adwokata powinno być „czy da się coś z tym zrobić?”.
Odpowiedź na to pytanie uzależniona jest od tego z jakiej przyczyny spadkobierca nie złożył w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku. Art. 1019 § 2 K.C., przewiduje możliwość uchylenia się od skutków prawnych niezachowania terminu na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku, jeżeli było to wywołane błędem lub groźbą. O ile druga ze wskazanych podstaw zachodzi bardzo rzadko- jako adwokat jeszcze się z nią nie spotkałem- o tyle błąd, zazwyczaj bardzo również rozumiany przez klientów mojej kancelarii, jest wskazywany jako główna przyczyna niezachowania terminu na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku.

Błąd, jako podstawa uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku.

Osoba szukająca pomocy prawnej musi mieć świadomość, iż nie każdy błąd uzasadnia możliwość skutecznego uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku. Jako adwokat wskazuję moim klientom, iż skutecznie mogą powoła się tylko błąd prawnie istotny, tj. taki który uzasadniałby przypuszczenie, że gdyby nie działali pod jego wpływem i ocenili sprawę rozsądnie, złożyliby w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku. Z mojej praktyki adwokackiej wynika, iż najczęstszym błędem uzasadniającym skuteczne uchylenie się od skutków prawnych niezłożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku, jest brak wiedzy po stronie spadkobierców o istnieniu długów spadkowych. Od razu jednak zaznaczyć należy, iż w takiej sytuacji to spadkodawca będzie musiał wykazać, iż dochował należytej staranności w ustalaniu składu majątku spadkowego.

Z zainicjowaniem postępowania sądowego nie należy zwlekać.

Osoby, które zwracają się do adwokata z prośbą o pomoc w związku z uchybieniem terminu na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku powinny otrzymać jeszcze jedną radę- nie należy zwlekać z działaniem. Na złożenie oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku mają bowiem rok od momentu wykrycia błędu lub ustania stanu groźby. Jako adwokat dodatkowo przestrzegam moich klientów przed myśleniem w kategoriach, „że może nie będzie z tego problemu”. Prędzej czy później wierzyciele odnajdą spadkodawców zmarłego dłużnika, i do nich kierować będą swoje roszczenia.

Konieczna pomoc adwokata.

Wbrew pozorom sprawy o uchylenie się od skutków prawnych niezłożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku, nie należą do prostych. Wymagane jest zainicjowanie postępowania sądowego, w toku którego należy wykazać fakt, iż zaniechanie w złożeniu oświadczenia o odrzuceniu spadku było spowodowane błędem lub groźbą oraz złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku. Ciężar wykazania groźby lub błędu spoczywa na spadkobiercy, dlatego wskazane jest aby w tego typu sprawach korzystać z pomocy adwokata.

Autorem wpisu jest adwokat Wojciech Nowak, prowadzący Kancelarię Adwokacką w Bielsku-Białej.