Powództwo wzajemne- kiedy jest dopuszczalne ?
Powództwo wzajemne w prawie polskim ma dwojaki charakter. Z jednej strony jest środkiem obrony pozwanego przed roszczeniami powoda. Jednocześnie jednak jest to również środek o naturze ofensywnej- zawiera bowiem żądanie rozpoznania sprawy w odniesieniu do roszczenia przysługującego pozwanemu przeciwko powodowi.
Kiedy można wnieść pozew wzajemny?
Ustawodawca w art. 204 § 1 K.P.C. przewidział dwie sytuacje kiedy pozwany może wnieść powództwo wzajemne przeciwko powodowi.
Pierwsza z tych sytuacji ma miejsce wówczas gdy roszczenie wzajemne jest w związku z roszczeniem powoda. Ma to miejsce wówczas gdy pomiędzy roszczeniem powoda i roszczeniem pozwanego zachodzi związek faktyczny tj. okoliczności faktyczne obu spraw w pewnym zakresie uwzględniają fakty wspólne, bądź istnieje między sprawami określony związek prawny. Klientom mojej kancelarii adwokackiej wyjaśniam, iż powyższy wymóg zachodzi np. wówczas gdy powód dochodzi zapłaty za wykonane prace, gdy tymczasem pozwany twierdzi, że zostały one źle wykonane, powód wad tych nie poprawił, wobec czego pozwany musiał sam je usunąć – jego roszczenie wynikające z poniesionej szkody pozostaje w związku faktycznym z roszczeniem dochodzonym przez powoda. Po drugie, wniesienie powództwa wzajemnego możliwe jest gdy zarówno roszczenie powoda jak i pozwanego nadają się do potrącenia. O tym czy zgłoszone przez strony roszczenia nadają się do potrącenia decydują przepisy kodeksu cywilnego. Zazwyczaj będzie to możliwe jeżeli obie strony dochodzą świadczeń pieniężnych.
Kiedy pozew wzajemny jest niedopuszczalny?
Jeżeli wskazane wyżej warunki nie zostały spełnione, pozwany nie może wnieść powództwa wzajemnego. Co do zasady możliwość skorzystania z tej instytucji prawnej jest również wyłączona w sprawach gospodarczych na mocy art. 458 (8) § 3 K.P.C. Jako adwokat pragnę jednak wskazać, iż wyłączenie z art. 458 (8) § 3 K.P.C. nie ma charakteru bezwzględnego. Należy bowiem pamiętać, iż przedsiębiorąca będący osobą fizyczną- i to niezalenie od tego czy występuje w charakterze powoda czy pozwanego- może złożyć wniosek o rozpoznanie sprawy gospodarczej z pominięciem przepisów działu „Postępowanie w sprawach gospodarczych”. W takiej sytuacji- wobec rozpoznawania sprawy w postępowaniu zwykłym- nie ma przeszkód do wniesienia powództwa wzajemnego.
Czas ma znaczenie.
Z mojego doświadczenia w pracy adwokata wynika, iż największe niezrozumienie po stronie osób pozwanych, które chcą bronić się wnosząc powództwo wzajemne, wiąże się z przewidzianym przez ustawodawcę ograniczeniem czasowym na skorzystanie z tej instytucji. Mianowicie pozwany może wnieść powództwo wzajemne nie później niż w odpowiedzi na pozew, a jeżeli jej nie złożono - w sprzeciwie od wyroku zaocznego albo przy rozpoczęciu pierwszego posiedzenia, o którym zawiadomiono albo na które wezwano pozwanego. Po upływie tego terminu wniesienie powództwa wzajemnego jest niemożliwe.
Przesłanki formalne powództwa wzajemnego.
Klientów mojej kancelarii adwokackiej uprzedzam również co do warunków formalnych jakie muszą być zachowane przy wniesieniu powództwa wzajemnego. Po pierwsze, pismo zawierające powództwo wzajemne musi spełniać wszystkie wymogi przewidziane w art. 187 K.P.C. Po drugie, powództwo wzajemne podlega opłacie tak jak każdy pozew. Wreszcie, powództwo wzajemne zawsze składa się do sądu pozwu głównego. Zasada ta obowiązuje także wówczas gdy powództwo główne rozpoznanej sąd rejonowy zaś powództwo wzajemne- w przypadku jego osobnego wniesienia- podlegałoby rozpoznaniu przez sąd okręgowy. W takiej sytuacji sąd powództwa głównego przekaże sprawę- obejmującą powództwo główne i powództwo wzajemne- sądowi właściwemu do rozpoznania powództwa wzajemnego.
Autorem niniejszego wpisu jest adwokat Wojciech Nowak, prowadzący kancelarię adwokacką w Bielsku-Białej.