Przesłanki odbycia kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego
Dozór elektroniczny to instytucja prawa karnego, pozwalająca na odbycie przez skazanego kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym, przy wykorzystaniu środków technicznych, umożliwiających kontrolę jego zachowania. W praktyce oznacza to, że skazany, przez okres odbywania kary, ma obowiązek przebywać w określonym miejscu, które może opuszczać jedynie w ściśle oznaczonych celach, na z góry ustalony okres np. w celu wykonywania pracy, odbioru dzieci ze szkoły, odbywania praktyk religijnych itd.
Wniosek o wyrażenie zgody na odbycie kary pozbawienia wolności może zostać złożony jeszcze przed rozpoczęciem wykonywania kary przez skazanego, jak również w trakcie jej odbywania, do momentu jej zakończenia.
Skazany, aby odbyć orzeczoną w stosunku do niego karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, spełnić musi określone przesłanki.
Po pierwsze, spełnione muszą zostać określone warunki techniczne. Dozór elektroniczny jest bowiem możliwy, jeżeli pozwalają na to warunki techniczne (w miejscu gdzie skazany zamierza odbywać karę), obejmujące w szczególności liczbę oraz zasięg dostępnych nadajników i rejestratorów oraz możliwości organizacyjne ich obsługi.
Jeżeli w danym miejscu, oprócz skazanego zamieszkują również inne osoby pełnoletnie, muszą one wyrazić zgodę na odbycie w tym miejscu kary przez skazanego.
Wreszcie, zaistnieć muszą również przesłanki merytoryczne zastosowania tego sposobu odbycia kary pozbawienia wolności. Do przesłanek tych należy:
- kara pozbawienia wolności wymierzona skazanemu nie przekracza jednego roku pozbawienia wolności;
- przestępstwo, za które wymierzono karę pozbawienia wolności, nie zostało dokonane w warunkach multirecydywy;
- odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego jest wystarczające do osiągnięcia w wypadku skazanego celów kary;
- skazany posiada określone miejsce stałego pobytu;
- w przypadku skazanego, który jeszcze nie rozpoczął odbywania kary w zakładzie karnym – jeżeli względy bezpieczeństwa i stopień demoralizacji, a także inne szczególne okoliczności nie przemawiają za potrzebą osadzenia skazanego w zakładzie zamkniętym;
- w przypadku skazanego, który rozpoczął już odbywanie kary w zakładzie karnym – jeżeli za udzieleniem zezwolenia przemawiają dotychczasowa postawa i zachowanie skazanego.
W przedmiocie wyrażenia zgody na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego orzeka na wniosek skazanego, jego obrońcy, kuratora lub dyrektora zakładu karnego, sąd penitencjarny tj. sąd okręgowy w okręgu którego przebywa skazany. Wniosek o wyrażenie zgody na dozór elektroniczny jest wolny od opłat.
Wyrażenie przez sąd zgody na odbycie przez skazanego kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie jest obowiązkowe. Sąd ocenia czy w wypadku konkretnego skazanego spełnione zostały określone w ustawie przesłanki, i stosownie do tego podejmuje decyzję. Na postanowienie sądu w przedmiocie wniosku o dozór elektroniczny, przysługuje zażalenie.