Na co powinien zwrócić uwagę przedsiębiorca zawierając umowę z kontrahentem- cz VI (nadzabezpieczenie umowy)

We wcześniejszych wpisach wyjaśniłem w jaki sposób można zabezpieczyć w umowie wykonanie świadczenia pieniężnego (tutaj) oraz świadczenia niepieniężnego (tutaj). W tym wpisie chciałbym natomiast zwrócić uwagę na tzw. kwestię niezabezpieczenia czyli sytuację gdy zabezpieczenie wykonania zobowiązania (pieniężnego lub niepieniężnego) przewidziane w umowie jest nieadekwatne (nadmierne) biorąc pod uwagę przedmiot umowy oraz okoliczności jej zawarcia. Adwokat wyjaśni kiedy taka sytuacja występuje i jakie może mieć konsekwencje dla przedsiębiorcy.

 

Co to jest nadzabezpieczenie ?

Zawierając umowę z kontrahentem każdy przedsiębiorca dąży do tego, aby w możliwie jak największym stopniu zabezpieczyć wykonania zobowiązania przez drugą stronę. W tym celu może wykorzystać przewidziane przez prawo możliwości, które opisałem we wcześniejszych wpisach. Z doświadczenia w pracy adwokata wiem jednak, iż to dążenie do zabezpieczenia w umowie interesów jednej ze stron idzie byt daleko doprowadzając tym samum do naruszenia równowagi kontraktowej stron. Dochodzi wtedy do tzw. nadzabezpieczenia. Wbrew pozorom taka sytuacja nie jest korzystna dla przedsiębiorcy, który zawiera umowę.

Istotę nadzabezpieczenia wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 31 marca 2016 r., sygn. akt IV CSK 372/15, wskazując, iż: „Tymczasem zasady współżycia społecznego stanowią jedno z kryteriów ograniczających swobodę umów (art. 353 (1) K.C.), służąc ochronie porządku moralnego, jako wartości ściśle związanej z porządkiem prawnym, nie pozwalając stronom na ułożenie stosunku prawnego w sposób odbiegający od powszechnie akceptowanych założeń aksjologicznych. Sąd Okręgowy nie uwzględnił, iż sprawiedliwość kontraktowa może być naruszona także wówczas, gdy dochodzi do istotnego naruszenia proporcji między obowiązkami dłużnika, a potrzebą ochrony uzasadnionego interesu wierzyciela, co ma miejsce, gdy wysokość zabezpieczenia pozostaje w znaczącej dysproporcji do wartości zabezpieczanej wierzytelności” (vide System Informacji Prawnej LEX).

Jakie konsekwencje ma nadzabezpieczenie w umowie ?

Pierwszą i najbardziej oczywistą konsekwencją naruszenia równowagi kontraktowej stron w będzie to, że druga strona nie będzie chciała zawrzeć umowy. Z mojego doświadczenia jako adwokata wynika, że treść umowy między przedsiębiorcami jest zazwyczaj kształtowana wskutek negocjacji, w których każda ze stron dąży do tego, aby w jak największym stopniu chronić interesy. Dlatego też próba przeforsowania w umowie nadmiernych zabezpieczeń czy innych postanowień naruszających równowagę stron najprawdopodobniej skutkować będzie tym, że druga strona nie będzie chciała zawrzeć umowy.

Jeżeli jednak nawet dojdzie do zawarcia umowy zawierającej nadmierne zabezpieczenie czy inne niekorzystne dla jednej ze stron postanowienia umowne, możne ona zostać uznana za nieważną. Zgodnie z przytoczonym wyżej wyrokiem Sądu Najwyższego: „umową nieważną z uwagi na naruszenie zasad współżycia społecznego (art. 58 § 2 K.C.) może być umowa, w której na rzecz wierzyciela ustanowiono nadmierne zabezpieczenie wierzytelności. Sytuacja taka będzie miała miejsce zwłaszcza, w przypadku, gdy dłużnik nie jest w stanie zapobiec efektowi nadmiernego zaspokojenia wierzyciela, a wierzyciel nie ma prawnego obowiązku zwrotu nadpłaty” (ibidem).

Jaki jest z tego wniosek ?

W mojej opinii jako adwokata zabezpieczenie przewidziane w umowie musi być adekwatne do jej przedmiotu i okoliczności jej zawarcia, zaś sama umowa nie może chronić interesów jedynie jednej ze stron. Tylko wtedy przedsiębiorca ma pewność, że jego umowa nie zostanie uznana za nieważną.

Sprawy z zakresu prawa gospodarczego w Bielsku-Białej

Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani zasięgnięciem porady prawnej w sprawie dotyczącej prawa gospodarczego, chcielibyście Państwo powierzyć prowadzenie takiej sprawy lub stałej obsługi prawnej, to zapraszam do kontaktu. Wszelkie dane kontaktowe znajdziecie Państwo na mojej stronie internetowej. Zapraszam również do zapoznania się z innymi wpisami na moim blogu. W celu zapoznania się z warunkami finansowymi prowadzenia sprawy zapraszam do zakładki cennik.

 

Autorem niniejszego wpisu jest adwokat Wojciech Nowak prowadzący kancelarię adwokacką w Bielsku-Białej.